Türk Vergi Sisteminde Mükellef Hakları; başta vergi mevzuatında yapılan değişiklikler olmak üzere, bu konuda yayımlanan yönetmelik, genel tebliğ, genelge, Danıştay ve mahkeme kararları dikkate alınarak ele alınmıştır. Mükellef haklarına ilişkin bilgiler; kavramlar, önem kazanmasındaki nedenler, kaynaklar ve sınıflandırma kitapta yer almaktadır.
Ayrıca kitapta; vergi kanunlarında mükellef hakları; vergi kanunlarında mükellef tercihlerine bırakılan mükellef hakları; vergi kanunları ile mükellefe yüklenen ödevlerden doğan mükellef hakları ve vergi idaresinin idari işlemlerinden doğan mükellef hakları konusunda ayrıntılı bilgi bulabilirsiniz.
Kitap; mükelleflere, kamu kurumundaki ilgili personele ve akademik araştırma yapan kişilere de yararlı olacak şekilde hazırlanmıştır.
Günümüzde küreselleşme ve teknolojik gelişmelere bağlı olarak birçok ülkede mükellef hakları konusunda yeni bir süreç başlamıştır. Bu gelişmeler kısa zamanda birçok ülkede, vergi idaresi ile mükellef arasındaki ilişkilere yansımıştır. Bu doğrultuda Türkiye'de mükellef hakları konusu, Gelir İdaresi Başkanlığının “Mükellef Hakları Bildirgesi” nin yayınlamasından bu yana hızlı bir gelişim içinde olmuştur. Bu doğrultuda vergi mevzuatında yeni düzenlemeler yapılmış ve bu konuda yönetmelik, genel tebliğ, genelge, yönergeler yayınlanmıştır.
Çalışmanın ikinci baskısında; Çalışmada yer alan konuların daha belirgin hale gelmesi ve genişletilmesi amacıyla, kitabın birinci baskısı başlığında yer alan Türk Vergi Sisteminde “Mükellef Hakları” kavramı yerine “Mükellefin Hakları” kavramı kullanılmış ve çalışma konuları genişletilmiştir. Dolayısıyla mükelleflerin vergiyle ilgili haklarının ne olduğuna kolayca ulaşması sağlanmıştır.
Bu nedenle çalışmada Türk Vergi Sisteminde yer alan “mükellefin hakları” ele alınmıştır. Bu doğrultuda mükellefin hakları; Mükellef Hakkı, Mükellefin Anayasa Mahkemesine Bireysel Başvuru Hakkı, Mükellefin Kanunlardan Doğan Hakları, Mükellefin Tercihlerine Bırakılan Hakları, Mükellefin Vergi Ödevlerinde Hakları ve Mükellefin İdari İşlemlerde Hakları olarak bölümlere ayrılmıştır.
Söz konusu bölümlerde ise, mükellefin hakları, başta vergi mevzuatında yapılan değişiklikler olmak üzere, bu konuda yayınlanan yönetmelik, genel tebliğ, genelge, Danıştay ve mahkeme kararları dikkate alınarak ele alınmıştır.
Revize edilerek konuları daha belirginleştirilen ve genişletilen ikinci baskı, mükelleflere kolaylık sağlamak, kamu kurumlarındaki ilgili personele ve bu konuda araştırma yapan kişilere yararlı olacak şekilde hazırlanmıştır.

1.BÖLÜM

MÜKELLEF VE HAK KAVRAMLARININ
TANIMI KAPSAMI ÇEŞİTLERİ

1. MÜKELLEFİN TANIMI VE KAPSAMI............................................................. 1
1.1. MÜKELLEF VE VERGİ SORUMLUSU TANIMI...................................... 2
1.1.1. Mükellefin Tanımı ................................................................................... 2
1.1.2. Vergi Sorumlusu Tanımı .......................................................................... 2
1.2. MÜKELLEFİN VERGİ KANUNLARINDAKİ TANIMLARI.................... 3
1.2.1. Gelir Vergisinde Mükellef ....................................................................... 3
1.2.1.1. Tam Mükellef.................................................................................. 4
1.2.1.2. Dar Mükellef................................................................................... 5
1.2.2. Kurumlar Vergisinde Mükellef................................................................ 6
1.2.2.1. Tam Mükellef Kurumlar................................................................. 7
1.2.2.2. Dar Mükellef Kurumlar.................................................................. 7
1.2.3. Emlak Vergisinde Mükellef ..................................................................... 8
1.2.4. Veraset ve İntikal Vergisinde Mükellef.................................................... 8
1.2.5. Katma Değer Vergisinde Mükellef ........................................................ 10
1.2.6. Damga Vergisinde Mükellef.................................................................. 12
1.2.7. Özel Tüketim Vergisinde Mükellef........................................................ 13
1.2.8. Motorlu Taşıtlar Vergisinde Mükellef.................................................... 14
1.2.9. Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisinde Mükellef............................. 15

VI

2.1. HAK KAVRAMI TANIMI VE ÇEŞİTLERİ............................................ 15
2.1.1. Hak Kavramı Tanımı .......................................................................... 15
2.1.2. Hak Çeşitleri....................................................................................... 16
2.1.2.1. Kamu Hakları ............................................................................ 16
2.1.2.2. Özel Haklar................................................................................ 18
2.1.2.2.1. Niteliklerine Göre Özel Haklar...................................... 18
2.1.2.2.2. Konularına Göre Özel Haklar ........................................ 19
2.1.2.2.3. Kullanımlarına Göre Özel Haklar.................................. 19
2.1.2.2.4. Amaçlarına Göre Özel Haklar........................................ 19
2.1.3. İnsan Hakları....................................................................................... 19
3.1. MÜKELLEFE İLİŞKİN GENEL ESASLAR .......................................... 20
3.1.1. Kanundan Doğar................................................................................. 20
3.1.2. Kanuni Ehliyet Aranmaz .................................................................... 21
3.1.3. Mükellefler Arası Yapılan Özel Sözleşmeler Vergi İdaresini
Bağlamaz ............................................................................................ 21
4.1.VERGİ SİSTEMİNİN İŞLETİLMESİ İÇİN
TEMEL HAKLAR İÇİNDE MÜKELLEF HAKLARI ............................ 22
4.1.1. Belirginlik İlkesinden Doğan Haklar.................................................. 22
4.1.2. Kanunların Yayınlanması.................................................................... 22
4.1.3. Kanunların Anlaşılır Olması............................................................... 23
4.1.4. Kanunlarda Birbirlerinin Karşıtı Kuralların Yer Almaması................ 23
4.1.5. Kanunların Geriye Yürümemesi......................................................... 23
5.1. EŞİTLİK İLKESİNDEN DOĞAN HAKLAR ......................................... 24
5.1.1. Ayrımcılığa Tabi Olmama Hakkı........................................................ 24
5.1.2. Çifte Vergilendirmeme Hakkı............................................................. 24
5.1.3. Vergini Doğru Miktarından Fazlasını Ödememe Hakkı..................... 25

2.BÖLÜM

MÜKELLEF HAKKI: TANIMI, KAPSAMI VE
ÖNEM KAZANMASININ NEDENLERİ

2.1 MÜKELLEF HAKKININ TANIMI VE KAPSAMI................................. 27
2.1.1. Mükellef Hakkının Tanımı ................................................................. 27
2.1.2. Mükellef Hakkının Kapsamı .............................................................. 29
VI İçindekiler

VII

2.2. VERGİ SİSTEMİNİN İŞLETİLMESİ İÇİN TEMEL
HAKLAR İÇİNDE MÜKELLEF HAKLARI.......................................... 29
2.2.1. Belirginlik İlkesinden Doğan Haklar.................................................. 30
2.2.1.1. Kanunların Yayınlanması .......................................................... 30
2.2.1.2. Kanunların Anlaşılır Olması...................................................... 30
2.2.1.3. Kanunlarda Birbirlerinin Karşıtı Kuralların Yer Almaması ...... 31
2.2.1.4. Kanunların Geriye Yürümemesi................................................ 31
2.2.2. Eşitlik İlkesinden Doğan Haklar......................................................... 31
2.2.2.1. Ayrımcılığa Tabi Olmama Hakkı............................................... 31
2.2.2.2. Çifte Vergilendirmeme Hakkı.................................................... 32
2.2.2.3. Vergini Doğru Miktarından Fazlasını Ödememe Hakkı............ 32
2.1. MÜKELLEF HAKKINDA TARİHSEL SÜREÇ..................................... 33
2.2. MÜKELLEF HAKKININ ÖNEM KAZANMASININ NEDENLERİ.... 34
2.4.1. Teknolojik Gelişmeler ........................................................................ 37
2.4.2. Uluslararası Alanda Meydana Gelen Gelişmeler................................ 38
2.4.3. Vergi Sistemlerinin Karmaşık Hâle Gelmesi...................................... 40
2.4.4. Vergi İdaresi İle Mükellef Arasındaki İlişkilerdeki Gelişmeler.......... 41
2.4.5. Mükellefin Seçmen Olarak Önem Kazanması ................................... 42
2.5. GELİR İDARESİ BAŞKANLIĞI MÜKELLEF
HAKLARI BİLDİRGESİ......................................................................... 43
2.5.1. Gelir İdaresi Başkanlığının Mükellef Odaklı Çalışmaları.................. 46
2.5.1.1. Vergi İletişim Merkezi .............................................................. 46
2.5.1.2. E-Beyanname Çağrı Merkezi .................................................... 46
2.5.1.3. Beyanname Düzenleme Rehberler ve
Bilgilendirme Amaçlı Broşürler ................................................ 47
2.5.1.4. Borç Bilgilendirme Servisi........................................................ 47
2.5.1.5. Borçlu Mükelleflere SMS Gönderilmesi................................... 47
2.5.1.6. Mükellef Memnuniyeti Anketi ve Çalışan
Memnuniyet Anketi................................................................... 48
2.5.1.7. E-Ticaret Yapanlar İçin Bilgilendirme Portalı .......................... 48
2.5.1.8. Mükellef Hizmetlerinde Elektronik Uygulamalar .................... 48
2.5.1.9. E-Devlet Kapısında Sunulan Elektronik Hizmetler .................. 49
İçindekiler VII

VIII
3.BÖLÜM

MÜKELLEF HAKKI KAYNAKLARI VE ÇEŞİTLERİ
3.1. MÜKELLEF HAKKI KAYNAKLARI.................................................... 51
3.1.1. Anayasa............................................................................................... 51
3.1.1.1. Vergilerin Kanuniliği İlkesi ....................................................... 52
3.1.1.2. Sosyal Hukuk Devleti İlkesi...................................................... 53
3.1.1.2.1. Kanuni İdare İlkesi........................................................ 54
3.1.1.2.2. Vergi Kanunları Önünde Eşitlik İlkesi .......................... 54
3.1.1.2.3. Hukuki Güvenlik İlkesi................................................. 55
3.1.1.3. Ödeme Gücüne Göre Vergilendirme İlkesi ............................... 56
3.1.2. Kanunlar ve Vergi Kanunları.............................................................. 57
3.1.3. Uluslararası ve Devletler Arası Karşılıklı Yapılan Anlaşmalar........... 58
3.1.4. Mükellef Hakları Bildirgeleri ............................................................. 59
3.1.5. Vergi İdaresinden Doğan Kaynaklar................................................... 61
3.2. MÜKELLEF HAKKI ÇEŞİTLERİ.......................................................... 62
3.2.1. Vergi Kanunları Düzenlenirken Mükellef Hakkı ............................... 62
3.2.1.1. Genel Mükellef Hakları ............................................................ 63
3.2.1.1.1. Adil, Eşit ve Saygılı Hizmet Alma Hakkı ..................... 63
3.2.1.1.2. Dilekçe (Başvuru) Hakkı............................................... 65
3.2.1.1.3. Bilgi Edinme Hakkı....................................................... 66
3.2.1.1.4. Temsilci Kullanma Hakkı.............................................. 67
3.2.1.1.5. Özel Hayatın Gizliliği ve Korunması Hakkı................. 68
3.2.1.1.6. Mükelleflere İlişkin Bilgilerin Gizliliği Hakkı.............. 70
3.2.1.1.7. Mükelleflere İlişkin Bilgilerin Saklanması Hakkı......... 71
3.2.1.1.8. Vergilemede Belirlilik Hakkı ........................................ 72
3.2.2. Özel Mükellef Hakları........................................................................ 73
3.2.2.1. Dava Açma Hakkı ..................................................................... 73
3.2.2.2. Pişmanlık Hakkı ........................................................................ 74
3.2.2.3. Uzlaşma ve Cezalarda İndirim Hakkı........................................ 74
3.2.2.4. Düzeltme Talebi Hakkı.............................................................. 75
3.2.2.5. Şikâyet Yolu ile Müracaat Hakkı............................................... 75
3.2.2.6. Vergiyi Tecil veya Taksitlendirme Talebi Hakkı ....................... 76
VIII İçindekiler

IX
4. BÖLÜM

MÜKELLEFLERİN ANAYASA MAHKEMESİNE
BİREYSEL BAŞVURU HAKKI

4.1. BİREYSEL BAŞVURU HAKKININ KAPSAMI ................................... 77
4.1.1. Genel Olarak Bireysel Başvuru Hakkının Kapsamı........................... 77
4.1.2. Vergilendirme Alanında Bireysel Başvuru Hakkının Kapsamı .......... 79
4.2. VERGİLENDİRME ALANINDA BİREYSEL BAŞVURUYA KONU
OLABİLECEK HAKLAR........................................................................ 81
4.2.1. Mülkiyetin Korunmasını Talep Hakkı................................................ 82
4.2.2. Adil Yargılanma Hakkı ...................................................................... 83
4.2.3. Diğer Hak ve Özgürlüklere İlişkin Bireysel Başvuru Yolu ................ 85
4.3. BİREYSEL BAŞVURUNUN ŞARTLARI .............................................. 86
4.4. BİREYSEL BAŞVURUYA KİMLER BAŞVURABİLİR ....................... 89
4.5. BİREYSEL BAŞVURU SÜRESİ ........................................................... 92
4.5.1. Kesin Nitelikteki Kararlara Karşı Bireysel Başvuru Süresi ............... 94
4.5.2. Temyize Tabi Bir Kararın Temyiz Edilmemesi Hâlinde
Bireysel Başvuru Süresi...................................................................... 94
4.5.3. Kesin Nitelikteki Kararlara Karşı Bireysel Başvuru Süresi ............... 95
4.5.4. Temyiz Yoluna Başvurulması Hâlinde Başvuru Süresi ...................... 95
4.5.5. Kesin Nitelikteki Kararlara Karşı Bireysel Başvuru Süresi ............... 95
4.5.6. İtiraz, Temyiz ve Karar Düzeltme Yoluna Başvuru Hâlinde
Başvuru Süresi.................................................................................... 96
4.6. BİREYSEL BAŞVURU NASIL YAPILIR ........................................... 96
4.7. BİREYSEL BAŞVURU İÇİN GEREKLİ BELGELER ........................ 97
4.8. BİREYSEL BAŞVURU FORMU ......................................................... 99
4.9. BİREYSEL BAŞVURUNUN KAYDA ALINMASI ........................... 101
4.10. BİREYSEL BAŞVURU HARCI.......................................................... 102
4.11. BİREYSEL BAŞVURU YARGI SÜRECİ .......................................... 102
4.12. BİREYSEL BAŞVURUNUN HUKUKÎ SONUÇLARI ..................... 103
4.12.1. Bireysel Başvuruların Kabul Edilebilirlik Şartları
ve İncelenmesi................................................................................ 105
4.12.1.1. Kabul Edilebilirlik Kararı..................................................... 105
4.12.1.2. Kabul Edilebilirlik İncelemesi Yapacak Merci..................... 106
İçindekiler IX

X

4.12.2. Esas Hakkındaki İnceleme................................................................. 107
4.12.2.1. Anayasal Denetimin Kapsamı ............................................... 107
4.12.2.2. Esas Hakkında İnceleme Merci.............................................. 107
4.12.2.3. Bilgi İçin Adalet Bakanlığına Gönderme ............................... 108
4.12.3. Anayasa Mahkemesinin Vereceği Kararlar........................................ 108
4.12.3.1. İhlale İlişkin Karar.................................................................. 108
4.12.3.2. İhlal Kararı Hâlinde Yapılması Gerekenlere Hükmetme........ 109
4.12.3.3. Yeniden Yargılama İçin İlgili Mahkemeye Geri Gönderme ... 109
4.12.3.4. Tazminat veya Genel Mahkemelerde Dava Açılması ............ 109
4.13. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ
(AİHM)’NE BAŞVURU ...................................................................... 109

5. BÖLÜM

MÜKELLEFİN KANUNLARDAN DOĞAN HAKLARI
5.1. KANUNİ VE İDARİ SÜRELERDE HAKLARI ...................................111
5.1.1. Kanuni ve İdari Sürelerin Uygulanmasını İsteme Hakkı......................111
5.1.2. Yasal Süreleri Kullanım Hakkı .............................................................111
5.1.3. İdarenin Süre Vermesini Gerektiren Hâllerde Haklar...........................113
5.1.4.1. Mücbir Sebeplerden Sürelerin Uzaması Hakkı ...........................114
5.1.4.2. Ölüm Hâlinde Sürenin Uzaması Hakkı .......................................115
5.1.4.3. Zor Durum Sebebiyle Sürelerin Uzaması Hakkı.........................116
5.1.4.4. Süreleri Uzatan Diğer Hâllerde Haklar........................................116
5.1.5. Tebliğ İşlemlerinde Yasallığa Uyumu İsteme Hakkı ............................117
5.1.5.1. Kanuna Uygun Tebliğ Yapılması Gereği .....................................117
5.1.5.2. Usulüne Uygun Yapılmayan Tebliğlerde Hakları........................119
5.2. ZAMANAŞIMINDA MÜKELLEFİN HAKLARI ................................ 121
5.2.1. Normal Zamanaşımında Mükellefin Hakları....................................... 122
5.2.2. Özellik Gösteren Zamanaşımında Mükellefin Hakları........................ 122
5.2.2.1. Veraset ve İntikal Vergisinde Tarh Zamanaşımı ......................... 123
5.2.2.2. Emlak Vergisinde Tarh Zamanaşımı........................................... 123
5.2.2.3. Motorlu Taşıtlar Vergisinde Tarh Zamanaşımı ........................... 123
5.2.2.4. Damga Vergisinde Tarh Zamanaşımı.......................................... 123
5.2.2.5. Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşlerinde Zamanaşımı.................. 124
X İçindekiler

XI

5.3. İSPAT (KANIT) HAKKI........................................................................ 124
5.4. MİRASIN REDDİ HAKKI .................................................................... 125
5.5. SUSMA HAKKI..................................................................................... 127
5.6. MUAFİYET VE İSTİSNALARDAN YARARLANMA HAKKI.......... 128
5.7. VERGİ MATRAHININ TESPİTİ VE DEĞERLEME HAKKI............. 129
5.8. FAİZ İSTEME HAKKI .......................................................................... 130
5.9. FAZLA ÖDENEN VERGİ VE CEZALARIN İADESİNİ
TALEP HAKKI ...................................................................................... 131
5.10. VERGİ DENETİMİ SIRASINDA DOĞAN ÖZEL HAKLAR............ 132
5.10.1. Denetim Sürecinde Yapılacak İşler Hakkında Bilgi Verilmesi ve
Mükellefin Özel Hayatının Gizliliğine
Saygı Gösterilmesi Hakkı.................................................................. 132
5.10.2. Denetimin Uygun Yer ve Zamanda Yapılmasını İsteme Hakkı......... 132
5.10.3. Denetim Sırasında Ulaşılan Sonuçların Değerlendirilmesi ve
Mükellefin Başvuru Hakkı ................................................................ 133

6. BÖLÜM

MÜKELLEFİN TERCİHLERİNE BIRAKILAN HAKLAR
6.1. MÜKELLEFİYET TESİS ETME VEYA SONA ERDİRME HAKKI... 135
6.2. AMORTİSMAN YÖNETİMİ SEÇİM HAKKI ..................................... 135
6.3. VERGİ KANUNLARINDA YER ALAN TERCİHLERDEN
DOĞAN HAKLAR ................................................................................ 137
6.3.1. İkinci Sınıf Tacirler İle Çiftçilerin Bilanço Esasında
Vergilendirilmelerini İsteme Hakkı .................................................. 137
6.3.1.1. İkinci Sınıf Tacirlerin Bilanço Esasını Seçme Hakkı.............. 137
6.3.1.2. Çiftçilerin Bilanço Esasını Seçme Hakkı ................................ 137
6.3.2. Gayrimenkul Sermaye İratlarında Gider
Bildirim Usulü Seçim Hakkı ............................................................ 138
6.3.3. Emsal Kira Bedeli Uygulanmasında Konut Seçim Hakkı................ 139
6.3.4. Çalışanların Muhtasar Beyanname İle Bildiriminde
Beyannamenin Verilme Süresinde Haklar........................................ 140
6.4. TİCARİ KAZANCI BASİT USULDE
VERGİLENDİRİLENLERİN GERÇEK USULE GEÇME HAKKI .... 141
İçindekiler XI

XII

6.5. TEMİNAT GÖSTERMEDE SEÇİM HAKKI........................................ 142
6.6. ADİ ORTAKLIKLARDA DEFTER TUTMA HAKKI.......................... 143
6.7. VERGİ BORCUNUN ÖDENME ŞEKLİNDE TERCİH HAKKI......... 144
6.7.1. Çizgili Çekle Ödeme ....................................................................... 144
6.7.2. Mükellefin Kendi Hesabından Havale Yoluyla Ödemede
Bulunma........................................................................................... 145
6.7.3. Maliye Bakanlığınca Yetki Verilen Bankalara Ödeme ..................... 145
6.7.4. PTT (Posta Yoluyla) Aracılığı ile Ödeme......................................... 145
6.7.5. Banka Kartı ve Benzeri Kartlarla Ödeme......................................... 145
6.8. MÜKELLEFİN ÖLÜMÜ SONRASI MİRASÇILARA SERVETİN
İNTİKALİNDE TERCİHLERDEN DOĞAN HAKLAR ..................... 146
6.8.1. Ferdi Ticari İşletmenin İntikalinde .................................................. 146
6.8.1.1. Mirasçıların İşe Devam Etmeleri Durumunda ........................ 147
6.8.1.2. Mirasçıların İşe Devam Etmemeleri Durumu ......................... 148
6.8.3. Ortaklık Payı İntikalinde .................................................................. 149
6.8.3.1. Adi Ortaklık Hissesinin Mirasçılara İntikali............................ 149
6.8.3.2. Kollektif Şirket Hissesinin Mirasçılara İntikali....................... 150
6.8.3.3. Adi Komandit Şirket Hissesinin Mirasçılara İntikali .............. 151
6.8.3.4. Hisseli Komandit Şirket Hissesinin Mirasçılara İntikali......... 152
6.8.4. Şirketlerin Kanuni Mirasçılara İntikalinde, Kazancı Bilanço
Esasında Tespit Edilen Ferdi İşletmenin Sermaye Şirketince
Devir Alınmasında ve Şahıs Şirketinin Sermaye Şirketine
Dönüştürülmesinde Mükellefin Hakları........................................... 152
6.8.4.1. Kazancı Bilanço Esasında Tespit Edilen Ferdi İşletmenin
Sermaye Şirketince Devir Alınmasında Mükellefin Hakları... 153
6.8.4.2. Şahıs Şirketinin Sermaye Şirketine
Dönüştürülmesinde Mükellefin Hakları.................................. 155
6.9. TEMSİLCİ BELİRLEME VE TEMSİLCİ KULLANMA HAKKI ....... 155
6.9.1. Temsilci Belirleme Hakkı................................................................. 156
6.9.2. Temsilci Kullanma Hakkı................................................................. 156
XII İçindekiler

XIII
7. BÖLÜM

MÜKELLEFİN VERGİ ÖDEVLERİNDE HAKLARI
7.1.İŞE BAŞLAMA VEYA İŞİ BIRAKMA BİLDİRİMİNDE
HAKLARI............................................................................................... 159
7.1.1. İşe Başlama Bildirimde Hakları ....................................................... 159
7.1.1.1. Gerçek Kişi Mükelleflerde ...................................................... 160
7.1.1.2. Tüzel Kişi Mükelleflerde......................................................... 160
7.1.2. İşi Bırakmayı Bildirimde Hakları..................................................... 161
7.1.2.1. Gerçek Kişi Mükelleflerde ...................................................... 162
7.1.2.2. Tüzel Kişi Mükelleflerde......................................................... 163
7.1.3. İşe Başlama Veya İşi Bırakmada Yoklama İşlemlerinde Hakları ..... 163
7.2. DEFTER TUTMA ÖDEVİNDE HAKLARI.......................................... 164
7.2.1. Tutulması Zorunlu Defterleri Edinme Hakkı.................................... 166
7.2.2. Defter Tutmada Kayıt Serbestisi Hakkı............................................ 166
7.2.3. Muhasebeci Belirleme Hakkı ........................................................... 167
7.2.4. Defterlerin Onaylanmasında Hakları................................................ 167
7.2.5. Belge Temininde Hakları.................................................................. 168
7.3. BEYANNAME VERME ŞEKLİNİ BELİRLEME HAKKI .................. 168
7.3.1. Elektronik İmza ve Elektronik Ortamda Beyanname
Gönderme Hakkı .............................................................................. 168
7.3.2. İtirazı Kayıtla Beyan Hakkı.............................................................. 169
7.4. FATURA VE BENZERİ BELGELERİ BASTIRMA HAKKI............... 170
7.5. VERGİNİN ÖDENMESİNDE HAKLARI............................................ 171
7.5.1. Tanım ve Özellikleri ......................................................................... 171
7.5.2. Mükellefin Dilediği Vergi Dairesine Vergi Borcunu
Ödeme Hakkı ................................................................................... 172
7.5.3. Verginin Ödemesinde Diğer Haklar.................................................. 172
7.5.3.1. Vergi İncelemesi Sonucu Vergi ve Cezaların
Ödenmesinde Hakları.............................................................. 172
7.5.3.1.1. Dava Konusu Yapılmadan Ödemede Hakları.............. 172
7.5.3.1.1.1. Doğrudan Ödemede Hakları ......................... 173
7.5.3.1.1.2. Uzlaşma Sonucuna Bağlı Ödemede Hakları....173
7.5.3.1.1.3. Cezada İndirimli Ödemede Hakları .............. 174
İçindekiler XIII

XIV

7.5.3.1.2. Dava Konusu Yapıldıktan Sonra
(Dava Devam Ederken) Ödemede Hakları ..................... 174
7.5.3.2. Dava Sonucuna Göre Ödemede Hakları..................................... 174
7.5.3.3. Mükellefiyetin Sona Ermesi Durumunda
Ödemede Hakları ............................................................... 175
7.5.4. Ödeme Emrine İtiraz Hakkı................................................................. 175
7.5.5. Verginin Ödenmesinde Mahsup Hakkı................................................ 177
7.5.5.1. Gelir Vergisinde Mahsup Hakkı ................................................. 178
7.5.5.1.1. Geçici Verginin Mahsubunda Haklar .............................. 179
7.5.5.1.2. Kesinti Suretiyle Alınan Verginin Geçici Vergiden
Mahsubunda Haklar........................................................ 179
7.5.5.1.3. Ülke Dışı Gelir Unsurlarında Vergi Mahsubunda Haklar...179
7.5.5.1.4. Kontrol Edilen Yabancı Şirketlerde Mahsup Hakkı........ 179
7.5.5.2. Kurumlar Vergisinde Mahsup Hakkı .......................................... 180
7.5.5.2.1. Geçici Verginin Mahsubunda Haklar .............................. 180
7.5.5.2.2. Tevkif Edilen Vergilerin Mahsubunda Haklar................. 181
7.5.5.2.3. Yabancı Ülkelerde Ödenen Vergilerin Mahsubunda
Haklar.............................................................................. 181
7.5.5.3. Katma Değer Vergisinde Mahsup Hakkı .................................... 181
7.5.6. Verginin Ödenmesinde Takas Hakkı.............................................. 182
7.5.7. Verginin Ödenmesinde Tecil Hakkı..................................................... 183
7.5.8. Verginin Ödenmesinde Terkin Hakkı................................................... 185
7.5.9. Vergi İncelemesi Sonucu Vergi ve Cezaların Ödenmesinde Hakları... 186
7.5.9.1. Dava Konusu Yapılmadan Ödemede Hakları ............................. 186
7.5.9.1.1. Doğrudan Ödemede Hakları............................................ 187
7.5.9.1.2. Uzlaşma Sonucuna Bağlı Ödemede Hakları ................... 187
7.5.9.1.3.Cezada İndirimli Ödemede Mükellefin Hakları............... 188
7.5.9.2. Dava Konusu Yapıldıktan Sonra (Dava Devam Ederken)
Ödemede Hakları........................................................................ 188
7.5.9.3. Dava Sonucuna Göre Ödemede Hakları..................................... 188
7.5.9.4. Mükellefiyetin Sona Ermesi Durumunda Ödemede Hakları...... 189
7.5.10. Ödeme Emrine İtiraz Hakkı......................................................... 189
XIV İçindekiler

XV
8.BÖLÜM

MÜKELLEFİN VERGİ İDARESİNİN İDARİ
İŞLEMLERİNDEN DOĞAN HAKLARI

8.1. İDARİ İŞLEMİN TANIMI VE GENEL ESASLARI............................. 191
8.1.1. İdari İşlemin Tanımı ......................................................................... 191
8.1.2. İdari İşlemlerin Özellikleri ............................................................... 192
8.2. VERGİ HATALARININ DÜZELTİLMESİNİ İSTEME HAKKI ......... 193
8.2.1. Dilekçe ile Hataların Düzeltilmesi İçin Başvuru Hakkı ................... 195
8.2.2. Şikâyet Yoluyla Hataların Düzeltilmesi İçin Başvuru Hakkı ........... 195
8.3. UZLAŞMA TALEP HAKKI .................................................................. 196
8.4. VERGİ BORÇLARININ AFFINDA HAKLAR .................................... 197
8.5. YOKLAMA İLE İLGİLİ MÜKELLEFİN HAKLARI........................... 198
8.6. VERGİ İNCELEMESİ İLE İLGİLİ MÜKELLEFİN HAKLARI.......... 200
8.6.1. Vergi İncelemesinde Esaslar............................................................. 200
8.6.2. Vergi İncelemesi Sırasında Mükellefin Hakları................................ 202
8.6.2.1. Hukuki Dayanağın İstenmesi Hakkı........................................ 202
8.6.2.2. Defter ve Belgelerin Usulüne Uygun Olarak
İstenmesini İsteme Hakkı........................................................ 203
8.6.2.3. Ek Süre İsteme Hakkı.............................................................. 204
8.6.2.4. Kimlik Gösterilmesini İsteme Hakkı....................................... 204
8.6.2.5. İncelemenin Kendi İş Yerinde Yapılmasını İsteme Hakkı....... 205
8.6.2.6. İncelemenin Konusunun Bildirilmesini İsteme Hakkı ............ 205
8.6.2.7. İncelemenin Resmi Çalışma Saatleri Dışında
Yapılmamasını İsteme Hakkı................................................... 206
8.6.2.8. Vergi İncelemesinin İş yeri Etkinliklerini
Aksatmamasını İsteme Hakkı.................................................. 207
8.6.2.9. Vergi İncelemesinde Tutanak Esası ve Mükellefin
İnceleme Tutanaklarına Kendi Görüşlerinin Yazılmasını
İsteme Hakkı............................................................................ 207
8.6.2.10. Tutanakların İmzalandıktan Sonra El Konulan Defter
ve Belgeleri İsteme Hakkı ..................................................... 208
8.6.2.11. Tutanağı İmzalamama Hakkı.................................................209
İçindekiler XV

XVI

8.6.2.12. İnceleme Nedeniyle Alınan Defter ve
Belgelerden Yararlanma Hakkı.............................................. 209
8.6.2.13. Tutanak Tutulması Sırasında Yasal Hakların
Hatırlatılmasını İsteme Hakkı................................................ 209
8.6.2.14. Vergi İncelemesinin Yasal Süreler İçerisinde
Yapılmasını İsteme Hakkı...................................................... 210
8.6.2.15. Vergi İncelemesinin Bittiğine İlişkin Resmi
Bir Yazı İsteme Hakkı............................................................ 210
8.6.2.16. Vergi İnceleme Raporlarının Hukuka Uygun Yolla Tebliğini
İsteme Hakkı.......................................................................... 210
8.6.2.17 İnceleme Sırasında Meslek Mensubunu Yanında
Bulundurmayı İsteme Hakkı .................................................. 211
8.6.2.18. İnceleme Sırasında ve Sonrasında
Vergi Mahremiyetini İsteme Hakkı ....................................... 211
8.6.2.19. Kendisine, Kurumuna ve Kurum Çalışanlarına
Özenli Davranmasını İsteme Hakkı....................................... 212
8.6.2.20. Vergi İncelemelerinde Uyulacak Temel
İlkelere Uyulmasını İsteme Hakkı......................................... 212
8.6.2.21. Mükellefin Kendisinin Rapor Değerlendirme
Komisyonunda Dinlenmesini İsteme Hakkı.......................... 213
8.6.3. Vergi İncelemesi Sonrasında Mükellefin Hakları............................. 214
8.6.3.1. Cezada İndirim İsteme Hakkı.................................................. 215
8.6.3.2. Uzlaşmayı Seçme Hakkı.......................................................... 216
8.6.3.2.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma İsteme Hakkı...................... 216
8.6.3.2.2. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma İsteme Hakkı ..................... 217
8.6.3.3. Dava Açma Hakkı ................................................................... 218
8.6.3.4. Vergi İncelemesinde Ödeme Emri ve İhtiyati Haciz
Kararlarına Karşı Dava Açma Hakkı....................................... 219
8.6.3.5. Şikâyet Yoluyla Maliye Bakanlığına Başvurma Hakkı........... 219
8.6.3.6. Yanılma Hâlinin Dikkate Alınmasını İsteme Hakkı ................ 219
8.6.3.7. Ölüm Hâlinde Ölen Kişinin Vergi Cezalarının Ortadan
Kalktığının Dikkate Alınmasını İsteme Hakkı ........................ 220
8.6.3.8. Zamanaşımı Hâlinin İstenme Hakkı........................................ 220
XVI İçindekiler

XVII

8.7. ARAMADA MÜKELLEFİN HAKLARI............................................... 220
8.7.1. Aramanın Hukuki Niteliği ................................................................ 221
8.7.2. Arama Kararının Bir Örneğini İsteme Hakkı ................................... 222
8.7.3. Aramada İstenilen Belgelerin ve Bilgisayar Kayıtlarının
Kurallara Uygun Yapılmasını İsteme Hakkı..................................... 222
8.7.4. El Konulan Defter ve Belgelerin Mükellefin Kendi Gözetimi ve
Katılımı Altında Yapılmasını İsteme Hakkı...................................... 223
8.7.5. Aramada El Konulan Belgelerden Vergi ile İlgili
Olmayanlarını İsteme Hakkı............................................................. 223
8.7.6. Aramada Vergi İncelemesinin Öncelikle
Bitirilmesini İsteme Hakkı................................................................ 224
8.7.7. El Konulan Defter, Belge ve Kayıtlardan Yararlanma Hakkı........... 225
8.7.8. Tutanağı İmzalamama Hakkı............................................................ 225
8.7.9. Kayıtların İşlenmesi İçin Ek Süre İsteme Hakkı .............................. 226
8.7.10. Muhbirin Adını İsteme Hakkı................................................... 226
8.7.11. Verginin Doğru Hesaplanmasını İsteme Hakkı ........................ 226

Barkod

: 9786059663212

Yayınevi

: Nobel Akademik Yayıncılık

---

ISBN

: 9786059663212

Dili

: Türkçe

---

Basım Yeri

: Ankara

Baskı Sayısı

: 1. Baskı

---

Diğer

: