Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Denetimi Teoriden Pratiğe: 100'den Fazla Örnek Analiz ile Zenginleştirilmiş Uygulamalı Rehber

İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ............................................................................................................................................ vii
KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORLAMASI ......................................................... 1
1. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE GİRİŞ: TANIM, TARİHSEL PERSPEKTİF VE
SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞİN SACAYAKLARI ......................................................................... 1
1.1. Sürdürülebilirlik Tanımı ........................................................................................................... 1
1.2. Sürdürülebilirliğin Tarihsel Perspektifi .................................................................................... 2
1.2.1. Modern Çevre Hareketinin Doğuşu .................................................................................... 2
1.2.2. Stockholm Konferansı ......................................................................................................... 2
1.2.3. Brundtland Raporu ve Sürdürülebilir Kalkınma ................................................................. 3
1.2.4. Rio Dünya Zirvesi ............................................................................................................... 3
1.2.5. Paris İklim Anlaşması ......................................................................................................... 4
1.3. Sürdürülebilirliğin Sacayakları ................................................................................................ 5
1.3.1. Ekonomik Boyut ................................................................................................................. 6
1.3.2. Çevresel Boyut .................................................................................................................... 7
1.3.3. Sosyal Boyut ....................................................................................................................... 7
2. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİĞE İLİŞKİN DÜZENLEMELER ...................................................... 9
2.1. BM – Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları ................................................................................. 9
2.2. AB Yeşil Mutabakatı .............................................................................................................. 11
2.3. 55’e Uyum (Fit for 55) ........................................................................................................... 14
2.4. Kurumsal Sürdürülebilirlik Özen Yükümlülüğü Direktifi (CSDDD) .................................... 15
2.5. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ..................................................... 17
2.6. Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) ..................................................... 20
2.7. Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (CBAM) .............................................................. 22
2.8. Emisyon Ticaret Sistemi ........................................................................................................ 23
2.9. ABD Sermaye Piyasası Kurulu (SEC) İklim Açıklama Kuralları.......................................... 25
3. SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR ............................................ 27
3.1. İklim Değişikliği .................................................................................................................... 27
3.2. Emisyon Kontrolü ve Yönetimi ............................................................................................. 29
3.3. Döngüsel Ekonomi ................................................................................................................. 31
3.4. Biyoçeşitlilik .......................................................................................................................... 33
3.5. Kaynak Verimliliği ................................................................................................................. 35
3.6. Ekosistem Güvenliği .............................................................................................................. 37
3.7. Sorumlu Tüketim ................................................................................................................... 38
4. KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORLAMASINDA TEMEL KAVRAM
VE İLKELER ............................................................................................................................. 41
4.1. İtici Güçler ............................................................................................................................. 41
4.1.1. Çevresel İtici Güçler ......................................................................................................... 42
4.1.2. Sosyal İtici Güçler ............................................................................................................. 42
4.1.3. Ekonomik İtici Güçler ....................................................................................................... 43
4.1.4. Politik İtici Güçler ............................................................................................................. 43
4.1.5. Teknolojik İtici Güçler ...................................................................................................... 43
4.2. Kurumsal Strateji ve Sürdürülebilirlik ................................................................................... 44
4.3. Önceliklendirme Analizi ........................................................................................................ 46
4.3.1. Önceliklendirme Analizi Örneği ....................................................................................... 47
4.4. Önemlilik / Çifte Önemlilik ................................................................................................... 52
4.4.1. Önemlilik .......................................................................................................................... 52
4.4.2. Çifte Önemlilik ................................................................................................................. 53
4.4.3. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................. 54
4.5. ESG (ÇSY) ............................................................................................................................. 61
4.5.1. Çevresel Bileşen ................................................................................................................ 61
4.5.2. Sosyal Bileşen ................................................................................................................... 61
4.5.3. Yönetişim Bileşeni ............................................................................................................ 62
4.5.4. ESG’nin İşletmelere Katkıları ........................................................................................... 62
4.5.5. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................. 63
4.6. Performans Raporlaması ........................................................................................................ 65
4.6.1. Performans Raporlamasının Ana Bileşenleri .................................................................... 65
4.6.1.1. Çevresel Performans Raporlaması ............................................................................... 65
4.6.1.2. Sosyal Performans Raporlaması .................................................................................. 66
4.6.1.3. Yönetişim Performans Raporlaması ............................................................................ 66
4.6.2. Performans Raporlamasında Zorluklar ve Çözüm Önerileri ............................................. 67
4.7. Birlikte Çalışalım Sorular....................................................................................................... 68
5. KURUMSAL SÜRDÜRÜLEBİLİRLİK RAPORLAMASINA YÖNELİK
ÇERÇEVE VE STANDARTLAR............................................................................................. 75
5.1. SPK Sürdürülebilirlik İlkeleri ................................................................................................ 75
5.1.1. Genel İlkeler ...................................................................................................................... 76
5.1.1.1. Strateji, Politika ve Hedefler ........................................................................................ 76
5.1.1.2. Uygulama ve İzleme .................................................................................................... 76
5.1.1.3. Raporlama .................................................................................................................... 76
5.1.1.4. Doğrulama ................................................................................................................... 77
5.1.2. Çevresel İlkeler ................................................................................................................. 77
5.1.3. Sosyal İlkeler ..................................................................................................................... 79
5.1.3.1. İnsan Hakları ve Çalışan Hakları ................................................................................. 79
5.1.3.2. Paydaşlar, Uluslararası Standartlar ve İnisiyatifler ...................................................... 80
5.1.4. Kurumsal Yönetim İlkeleri ............................................................................................... 81
5.2. Küresel Raporlama Girişimi (GRI) ........................................................................................ 81
5.3. Karbon Açıklama Projesi (CDP) ............................................................................................ 86
5.4. Uluslararası Entegre Raporlama Konseyi (IIRC) ................................................................... 88
5.5. İklimle İlgili Finansal Açıklamalar Görev Gücü (TCFD) ...................................................... 89
5.6. Sürdürülebilirlik Muhasebesi Standartları Kurulu (SASB) .................................................... 91
5.7. Uluslararası Finansal Raporlama Standartları Sürdürülebilirlik Açıklamaları (IFRS
SS) .......................................................................................................................................... 93
5.7.1. IFRS S1: Sürdürülebilirlikle İlgili Finansal Bilgilerin Açıklanmasına İlişkin Genel
Hükümler .......................................................................................................................... 93
5.7.2. IFRS S2: İklimle İlgili Açıklamalar .................................................................................. 94
6. TÜRKİYE YEŞİL MUTABAKAT EYLEM PLANI .............................................................. 95
6.1. Emisyon Ticaret Sistemi ........................................................................................................ 95
6.2. Sınırda Karbon Düzenlemesi (CBAM) .................................................................................. 96
6.3. Yeşil ve Döngüsel Ekonomi ................................................................................................... 97
6.4. Yeşil Finansman ..................................................................................................................... 99
6.5. Kurumsal Sürdürülebilirlik Raporlama Direktifi (CSRD) ................................................... 100
6.6. Avrupa Sürdürülebilirlik Raporlama Standartları (ESRS) ................................................... 101
6.7. CSRD, ESRS, CBAM ve ETS İle TSRS’lerin Bağlantısı .................................................... 102
6.8. SPK Yeşil Borçlanma Aracı, Sürdürülebilir Borçlanma Aracı, Yeşil Kira Sertifikası,
Sürdürülebilir Kira Sertifikası Rehberi ................................................................................ 104
6.8.1. Amaç ve Kapsam ............................................................................................................ 104
6.8.2. Tanımlar .......................................................................................................................... 105
6.8.2.1. Borçlanma Araçları ................................................................................................. 105
6.8.2.2. Çerçeve Belgesi ....................................................................................................... 105
6.8.2.3. Dış Değerlendirme Hizmeti Veren Kuruluş ............................................................ 105
6.8.2.4. Doğrulama ............................................................................................................... 106
6.8.2.5. İkinci Taraf Görüşü ................................................................................................. 106
6.8.2.6. Kira Sertifikası ........................................................................................................ 106
6.8.2.7. Mavi Borçlanma Araçları ........................................................................................ 106
6.8.2.8. Sürdürülebilir Borçlanma Araçları/Sürdürülebilir Kira Sertifikası ......................... 106
6.8.2.9. Yeşil Borçlanma Araçları ........................................................................................ 106
6.8.2.10. Yeşil Kira Sertifikası ............................................................................................... 106
6.8.2.11. Yeşil Proje ............................................................................................................... 107
6.8.2.12. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 107
6.8.3. Yeşil Borçlanma Aracına İlişkin Genel Esaslar .............................................................. 109
6.8.3.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 111
6.8.4. Yeşil Borçlanma Aracı Temel Bileşenleri ...................................................................... 112
6.8.4.1. İhraçtan Elde Edilen Fonun Kullanımı ...................................................................... 113
6.8.4.1.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 115
6.8.4.2. Proje Değerlendirme ve Seçme Süreci ...................................................................... 117
6.8.4.2.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 118
6.8.4.3. İhraçtan Elde Edilen Fonun Yönetimi ....................................................................... 120
6.8.4.3.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 120
6.8.4.4. Raporlama .................................................................................................................. 121
6.8.4.4.1. Fon Kullanımı ve Etki Raporuna İlişkin Genel Esaslar ....................................... 121
6.8.4.4.2. Fon Kullanım Raporunun Doğrulanması ............................................................. 122
6.8.4.4.3. Etki Raporu .......................................................................................................... 122
6.8.4.4.5. Etki Raporunun Doğrulanması ............................................................................. 122
6.8.4.4.6. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 123
6.8.5. Dış Değerlendirme .......................................................................................................... 124
6.8.5.1. İkinci Taraf Görüşü .................................................................................................... 125
6.8.5.2. Doğrulama ................................................................................................................. 125
6.8.5.3. Sertifikasyon .............................................................................................................. 125
6.8.5.4. Yeşil Borçlanma Aracı Puanlama/Değerlendirme ..................................................... 125
6.8.5.5. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 126
6.8.6. Rehber Kapsamında Dış Değerlendirme Hizmeti Veren Kuruluşlara Dair Genel
Esaslar ............................................................................................................................. 127
6.8.7. Yurt Dışı İhraçlar ............................................................................................................ 129
7. TSRS 1 SÜRDÜRÜLEBİLİRLİKLE İLGİLİ FİNANSAL BİLGİLERİN
AÇIKLANMASINA İLİŞKİN GENEL HÜKÜMLER......................................................... 131
7.1. Sürdürülebilirlik Riski ve Fırsatının Asli Kullanıcılar İçin Önemi ....................................... 131
7.2. Sürdürülebilirlikle İlgili Faydalı Finansal Bilgilerin Özellikleri .......................................... 132
7.2.1. Gerçeğe Uygun Sunum ................................................................................................... 133
7.2.1.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 137
7.2.2. Önemlilik ......................................................................................................................... 139
7.2.2.1.Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................... 144
7.2.2.2. Toplulaştırma ve Ayrıştırma ...................................................................................... 145
7.2.2.3. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 146
7.2.2.4. Mevzuatla Etkileşim ve Ticari Açıdan Hassas Bilgiler ............................................. 147
7.2.2.5. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 148
7.3. Raporlayan İşletme ............................................................................................................... 149
7.4. Bağlantılı Bilgi ...................................................................................................................... 149
7.4.1. Bağlantılı Bilgiye İlişkin Örnekler .................................................................................. 152
7.4.2. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 154
7.4.3. Çapraz Referans Yoluyla Dahil Edilen Bilgiler .............................................................. 156
7.4.3.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 157
7.5. Temel İçerik .......................................................................................................................... 158
7.5.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 159
7.5.2. Yönetişim ........................................................................................................................ 160
7.5.2.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 162
7.5.3. Strateji ............................................................................................................................. 163
7.5.3.1. Sürdürülebilirlikle İlgili Risk ve Fırsatlar .................................................................. 164
7.5.3.1.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 165
7.5.3.2. İş Modeli ve Değer Zinciri ......................................................................................... 167
7.5.3.2.1. Birlikte Çalışalım Soruları ................................................................................... 167
7.5.3.3. Strateji ve Karar Alma ............................................................................................... 168
7.5.3.3.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 169
7.5.3.4. Finansal Durum, Finansal Performans ve Nakit Akışları .......................................... 170
7.5.3.4.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 173
7.5.3.5. Dirençlilik .................................................................................................................. 175
7.5.3.5.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 176
7.5.4. Risk Yönetimi ................................................................................................................. 177
7.5.4.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 180
7.5.5. Metrikler ve Hedefler ...................................................................................................... 182
7.5.5.1. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 187
7.5.6. Genel Hükümler .............................................................................................................. 190
7.5.6.1. Sürdürülebilirlikle İlgili Risklerin ve Fırsatların Belirlenmesi .................................. 190
7.5.6.2. Rehberlik Kaynakları Hakkındaki Bilgilerin Açıklanması ........................................ 191
7.5.6.3. Açıklamanın Yeri ....................................................................................................... 191
7.5.6.4. Raporlama Zamanı ve Ara Dönem Raporlama .......................................................... 192
7.5.6.5. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 194
7.5.6.6. Karşılaştırmalı Bilgi ................................................................................................... 197
7.5.6.6.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 198
7.6.6.7. Uygunluk Beyanı ....................................................................................................... 200
7.5.7. Muhakemeler, Belirsizlikler ve Hatalar .......................................................................... 201
7.5.7.1. Muhakemeler ............................................................................................................. 201
7.5.7.1.1. Birlikte Çalışalım Sorular ..................................................................................... 202
7.5.7.2. Hatalar ........................................................................................................................ 205
7.5.7.2.1. Birlikte Çalışalım Soruları ................................................................................... 207
7.5.7.4. Ölçüm Belirsizliği ...................................................................................................... 209
7.5.8. Standartta Tanımlanan Terimler ...................................................................................... 209
7.5.9. Sürdürülebilirlikle İlgili Faydalı Finansal Bilginin Temel ve Destekleyici
Niteliksel Özellikleri ....................................................................................................... 211
7.5.9.1. İhtiyaca Uygunluk ...................................................................................................... 211
7.5.9.2. Önemlilik ................................................................................................................... 212
7.5.9.3. Gerçeğe Uygun Sunum .............................................................................................. 212
7.5.9.4. Karşılaştırılabilirlik .................................................................................................... 213
7.5.9.5. Doğrulanabilirlik ........................................................................................................ 213
7.5.9.6. Zamanında Sunum ..................................................................................................... 214
7.5.9.7. Anlaşılabilirlik ........................................................................................................... 214
7.5.9.8. Birlikte Çalışalım Sorular .......................................................................................... 216
7.5.10. Yürürlük Tarihi ve Geçiş ............................................................................................... 217
8. TSRS 2 İKLİMLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR ...................................................................... 219
8.1. Kapsam ................................................................................................................................. 219
8.2. Yönetişim .............................................................................................................................. 219
8.2.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 221
8.3. Strateji ................................................................................................................................... 223
8.3.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 224
8.4. İklimle İlgili Risk ve Fırsatlar ............................................................................................... 226
8.4.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 228
8.5. İş Modeli ve Değer Zinciri .................................................................................................... 230
8.5.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 230
8.6. Strateji ve Karar Alma .......................................................................................................... 231
8.6.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 232
8.7. Finansal Durum, Finansal Performans ve Nakit Akışları ..................................................... 234
8.7.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 236
8.8. İklim Dirençliliği .................................................................................................................. 238
8.8.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 240
8.9. Risk Yönetimi ....................................................................................................................... 241
8.9.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................................ 244
8.10. Metrikler ve Hedefler .......................................................................................................... 245
8.10.1. İklimle İlgili Metrikler ................................................................................................... 246
8.10.1.1. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 249
8.10.2. İklimle İlgili Hedefler .................................................................................................... 250
8.10.2.1. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 253
8.11. Standartta Tanımlanan Terimler ......................................................................................... 254
8.12. Standartta Yer Alan Uygulama Rehberi ............................................................................. 258
8.12.1. İklim Dirençliliği ........................................................................................................... 258
8.12.1.1. Şartların Değerlendirilmesi ...................................................................................... 258
8.12.1.2. İklimle İlgili Risklere ve Fırsatlara Maruz Kalma ................................................... 259
8.12.1.3. Mevcut Beceriler, Yetenekler ve Kaynaklar ............................................................ 259
8.12.2. Uygun Yaklaşıma Karar Verilmesi ............................................................................... 260
8.12.2.1. Girdilerin Seçimi...................................................................................................... 261
8.12.2.2. Analitik Seçimlerin Yapılması ................................................................................. 261
8.12.3. İlave Hususlar ................................................................................................................ 262
8.12.4.Birlikte Çalışalım Sorular ............................................................................................... 263
8.12.5. Sera Gazları ve Sera Gazı Emisyonları ......................................................................... 277
8.12.5.1. İşletmenin Raporlama Döneminden Farklı Bir Raporlama Dönemine Ait
Bilgileri Kullanma İzni ............................................................................................ 277
8.12.5.2. Sera Gazlarının, Küresel Isınma Potansiyeli Değerleri Kullanılarak CO2
Eşdeğerine Dönüştürülüp Bir Araya Getirilmesi .................................................... 277
8.12.5.3. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 278
8.12.5.4. Sera Gazı Protokolü ................................................................................................. 281
8.12.5.4.1. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................... 282
8.12.6. Ölçüm Yaklaşımı, Girdiler ve Varsayımlar ................................................................... 283
8.12.6.1. Sera Gazı Protokolünde Belirtilen Ölçüm Yaklaşımı .............................................. 284
8.12.6.2. Diğer Yöntemler ve Ölçüm Yaklaşımları ................................................................ 284
8.12.6.3. Emisyon Faktörleri .................................................................................................. 284
8.12.6.4. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 285
8.12.6.5. Kapsam 2 Sera Gazı Emisyonları ............................................................................ 287
8.12.6.6. Kapsam 3 Sera Gazı Emisyonları ............................................................................ 288
8.12.6.7. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................ 289
8.12.6.8. Kapsam 3 Ölçüm Çerçevesi ..................................................................................... 291
8.12.6.8.1. Doğrudan Ölçüme Dayalı Veriler ...................................................................... 291
8.12.6.8.2. İşletmenin Değer Zincirindeki Belirli Faaliyetlerden Elde Edilen Veriler......... 292
8.12.6.8.3. Değer Zinciri Faaliyeti ile Bu Faaliyetin Neden Olduğu Sera Gazı
Emisyonlarının Ortaya Çıktığı Ülkeyi ve Bunlar İçin Kullanılan
Teknolojiyi Gerçeğe Uygun Bir Şekilde Sunan Güncel Veriler ........................ 293
8.12.6.8.4. Doğrulanmış Veriler ........................................................................................... 293
8.12.6.8.5. Kapsam 3 Sera Gazı Emisyonlarına İlişkin Girdilerin Açıklanması .................. 293
8.12.6.8.6. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................... 295
8.12.6.9. Finanse Edilen Emisyonlar ...................................................................................... 297
8.12.6.9.1. VarlıkYönetimi................................................................................................... 298
8.12.6.9.2. Ticari Bankacılık ................................................................................................ 298
8.12.6.9.3. Sigortacılık ......................................................................................................... 299
8.12.6.9.4. Birlikte Çalışalım Sorular ................................................................................... 300
8.12.7. Sektörler-Arası Metrik Kategorileri ................................................................................. 302
8.12.8. İklimle İlgili Hedefler ...................................................................................................... 303
8.12.8.1. İklimle İlgili Hedefin Özellikleri ................................................................................ 303
8.12.8.2. Brüt ve Net Sera Gazı Emisyonları ............................................................................ 303
8.12.8.3. Karbon Kredileri ......................................................................................................... 303
8.12.8.4. Birlikte Çalışalım Sorular ........................................................................................... 304
8.12.9. Yürürlük Tarihi ve Geçiş ................................................................................................. 305
KAYNAKÇA................................................................................................................................. 307

Barkod

: 9786253657680

Yayınevi

: Gazi Kitabevi

---

ISBN

: 9786253657680

Dili

: Türkçe

---

Basım Yeri

: Ankara

Baskı Sayısı

: 2. Baskı

---

Diğer

: